Fiscale vestigingsplaats

Fiscale vestigingsplaats

Door Dirk Zuijdwegt 7 oktober 2024

In het land waar een bedrijf is gevestigd moet ook de belasting worden betaald. Maar soms is het best onduidelijk wat nou precies de vestigingsplaats van het bedrijf of van de ondernemer is. 

Dat kan behoorlijk wat discussie opleveren met de Belastingdienst in Nederland of met de lokale Belastingdienst. Wat is nou precies de feitelijke vestigingsplaats van het bedrijf en van de ondernemer, en waar moet dus welke belasting betaald worden?!

Hetgeen je absoluut wil voorkomen is een dubbele belasting of een flinke naheffing. Hieronder lees je meer over de fiscale vestigingsplaats van een bedrijf of vennootschap en alles wat daarbij komt kijken! 

Inhoudsopgave

Wat is een fiscale vestigingsplaats?

De fiscale vestigingsplaats is de locatie waar een bedrijf of vennootschap voor belastingdoeleinden officieel is gevestigd. Anders gezegd; de plek waar een bedrijf volgens de wet belastingplichtig is en het land waar dus ook belasting betaald moet worden. Een fiscale vestigingsplaats kan verschillen met de fysieke of juridische vestigingsplaats en wordt bepaald op basis van een aantal factoren die aangeven waar de daadwerkelijke leiding zich bevindt en waar de activiteiten plaatsvinden. 

Discussies rondom de fiscale vestigingsplaats komen vaak voor, vooral bij bedrijven die internationaal actief zijn en het is een behoorlijk complex proces om dit altijd helder te krijgen. Ook is het mogelijk dat er sprake is van een dubbele vestigingsplaats, waarbij twee landen claimen dat een bedrijf fiscaal daar gevestigd is. 

Speciale regelingen (zoals tie-breaker regels, waarover later meer) zijn dan nodig om te bepalen welk land de belangrijkste belastingrechten heeft. 

Bepalen van de vestigingsplaats

Bij personen is het behoorlijk gemakkelijk om een fiscale vestigingsplaats te bepalen, er wordt bijvoorbeeld gekeken naar het adres waar je het meeste verblijft, waar je partner en kinderen wonen, waar je werkt, bij welke bank je zit en je verzekeringen lopen, waar de kinderen naar school gaan etc. etc. 

Bij bedrijven wordt het al snel lastiger… 

Voor bedrijven wordt vooral gekeken naar de locatie waar de feitelijke leiding wordt uitgeoefend. Dit wil zeggen, de plek waar het bestuur of de directie de belangrijkste beslissingen neemt. Daarnaast kent de Nederlandse wetgeving voor vennootschaps- en dividendbelasting ook vestigingsplaatsficties, zoals in artikel 2, lid 5, waarin bijvoorbeeld een BV die naar Nederlands recht is opgericht, automatisch als in Nederland gevestigd wordt beschouwd.

Daarna komt de beoordeling op basis van een eventueel belastingverdrag met een ander land. In zulke verdragen staan regels die bepalen waar een bedrijf fiscaal gevestigd is en welk land het recht heeft om belastingen te heffen. Bij een dubbele vestigingsplaats (waarbij beide landen het bedrijf als fiscaal inwoner beschouwen) kan een conflict ontstaan. In dat geval moeten de betrokken landen overleg voeren of kan er discussie ontstaan met de lokale belastingdiensten.

Wat betreft de feitelijke leiding, is het uitgangspunt doorgaans de locatie van het bestuur, zoals bepaald door de Hoge Raad. De Hoge Raad zegt dat de fiscale vestigingsplaats wordt bepaald door waar de daadwerkelijke kernbeslissingen voor het bedrijf worden genomen. Bij onduidelijkheid hierover kan er ook worden gekeken naar andere factoren, zoals de locatie van aandeelhoudersvergaderingen, de plek waar het bedrijf is gevestigd, of waar de financiële administratie wordt gevoerd.

Internationale verdragen 

Nederland heeft meer dan 100 belastingverdragen met andere landen gesloten. In deze verdragen maken de betrokken landen afspraken over hoe belastingen worden geheven en hoe deze inkomsten worden verdeeld tussen de landen. Soms ontstaat er een situatie waarin beide landen claimen dat een bedrijf of vennootschap binnen hun grondgebied is gevestigd. Een belastingverdrag bevat dan zo duidelijk mogelijke regels om te bepalen in welk land de vennootschap fiscaal gevestigd is. Vaak baseren belastingverdragen zich op het modelverdrag van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO).

Omdat er (in elk land) enorm veel verandert qua belastingwetgeving, kunnen er flinke verschillen ontstaan tussen de bepalingen in verschillende verdragen. Het is daarom belangrijk om elk verdrag nauwkeurig te lezen en te interpreteren en rekening te houden met wetswijzigingen.

Een probleem dat kan ontstaan, is de zogeheten dubbele vestigingsplaats. Dit houdt in dat een vennootschap volgens de wetten van beide landen als gevestigd wordt beschouwd. In een uitspraak van de Hoge Raad uit 2001 is aandacht besteed aan dit probleem. In het huidige OESO-modelverdrag is een mechanisme opgenomen om om te gaan met dit soort situaties, bekend als de ’tie-breaker’ bepaling. Deze bepaling bepaalt in welk land een vennootschap fiscaal gevestigd is op basis van verschillende criteria.

Sinds enkele jaren is er een verschuiving in de manier waarop de vestigingsplaats wordt bepaald. In plaats van uitsluitend te kijken naar waar de feitelijke leiding van een vennootschap zich bevindt, wordt er nu naar een breder scala aan factoren gekeken. Dit gebeurt binnen het kader van de zogenoemde Mutual Agreement Procedure (MAP), een verplichting waarbij landen verplicht zijn om met elkaar in overleg te treden als er een geschil is over de vestigingsplaats van een vennootschap. Belastingverdragen die na 2017 zijn gesloten, bevatten vrijwel altijd een MAP-bepaling, die landen verplicht om tot een gemeenschappelijke oplossing te komen. 

Vestigingsplaatsonderzoek

Een vestigingsplaatsonderzoek start meestal met de lokale wetgeving over de fiscale woonplaats. Vervolgens wordt er snel gekeken naar het toepasselijke belastingverdrag tussen de betrokken landen. Vooral bij belastingverdragen die na 2017 zijn afgesloten, is er vaak een zogenaamde Mutual Agreement Procedure (MAP) opgenomen. Deze bepaling verplicht beide landen om in overleg te treden om te bepalen waar een bedrijf daadwerkelijk fiscaal gevestigd is.

Het is echter belangrijk om te benadrukken dat het opnemen van een MAP-bepaling niet verplicht is, en sommige landen kiezen ervoor deze bepaling niet op te nemen. Daarom is het belangrijk om elk belastingverdrag zorgvuldig te lezen en in zijn volledige context te interpreteren. Dat is dus knap lastig soms…. 

Zelfs als er een MAP-bepaling is, betekent dit niet automatisch dat beide landen het eens worden over de vestigingsplaats. Een dergelijk overlegproces verloopt doorgaans vlot, vaak binnen 3 tot 9 maanden, maar kan soms tot een patstelling leiden. 

Tijdens een vestigingsplaatsonderzoek wordt naar diverse factoren gekeken om te bepalen waar de feitelijke vestigingsplaats van een vennootschap is, zoals:

  • Waar wordt de administratie gevoerd?
  • Wat is de locatie van het hoofdkantoor?
  • Waar worden de kernbeslissingen genomen, door wie en waar bevindt die zich?
  • Waar vinden aandeelhoudersvergaderingen plaats?

De Belastingdienst voert steeds vaker onderzoeken uit naar de woonplaats van zowel natuurlijke personen als rechtspersonen. Het aantal procedures over dit onderwerp neemt de laatste jaren toe, wat niet raar is gezien het feit dat steeds meer bedrijven internationaal actief worden en particulieren emigreren naar landen met lagere belastingtarieven of zonder erfbelasting. Omdat het hier om een feitelijke beoordeling gaat, is het raadzaam om bij de opzet van een bedrijfsstructuur of emigratie goed te letten op de daadwerkelijke feiten en formele vastleggingen. Dit kan veel discussie en juridische geschillen met de Belastingdienst voorkomen.

In Nederland is er ook veel debat over zogenaamde ‘lege’ of ‘brievenbus’ vennootschappen. Dit zijn vennootschappen zonder echte activiteiten in Nederland, die slechts om fiscale redenen zijn opgericht. Eind 2021 heeft de Europese Commissie een richtlijn gepresenteerd waarin deze problematiek verder wordt onderzocht. Die richtlijn draait erom dat dat bedrijven die geen substantiële aanwezigheid in een land hebben, geen toegang mogen krijgen tot de fiscale voordelen die het land biedt.

Kortom, bij vestigingsplaatsonderzoeken spelen zowel lokale als internationale regelgeving een belangrijke rol, en het is van groot belang om alle aspecten grondig te onderzoeken en vast te leggen om latere geschillen te vermijden.

Conclusie

Het bepalen van de fiscale vestigingsplaats is geen eenvoudige zaak en vraagt om een goede aanpak. In een steeds internationaler wordende wereld is het belangrijk om niet alleen naar lokale wetgeving te kijken, maar ook naar internationale belastingverdragen en regels.

Met de komst van nieuwe bepalingen zoals de MAP en strengere EU-regels rondom brievenbusvennootschappen, is het van belang om de feiten helder vast te leggen. Dit voorkomt onnodige discussies met de Belastingdienst.

Door op tijd fiscaal advies in te winnen en nauwkeurig te handelen, kunnen de meeste problemen worden vermeden en kan men zich focussen op de kern: ondernemen of genieten van een zorgeloze emigratie.

Laat je enorm goed adviseren door specialisten als je te maken krijgt met bovenstaande. Het is vaak niet zo gemakkelijk als het lijkt op een reclame waar wordt geschetst gemakkelijk even 0% belasting kunt gaan betalen in bijvoorbeeld Dubai!

Met ons in gesprek?

Lees ook:

Schenken op papier nu nog interessanter

Door Roy Geraerts 5 februari 2025

Schenken op papier: nu nog interessanter! Schenken op papier is een populaire methode waarbij ouders hun vermogen op een slimme manier kunnen overdragen aan hun kinderen zonder direct geld over te maken. Dit proces wordt vastgelegd in een notariële akte en biedt financiële en fiscale voordelen. Met de invoering van het nieuwe box 3 stelsel […]


Schenken op papier, hoe werkt het precies?

Door Roy Geraerts 5 februari 2025

Waarschijnlijk heb je er al wel eens over nagedacht hoe je jouw vermogen slim en verstandig kunt overdragen aan de volgende generatie? De term “schenken op papier” komt vaak voorbij en klinkt voor velen als muziek in de oren. Je vermogen schenken aan je kind, zonder dat je het geld kwijt bent. Met vooral veel […]


Rekentool beleggen in de BV?

Door Roy Geraerts 28 januari 2025

Beleggen in de BV, of in privé? Een interessant vraagstuk, waar je hier ook meer over leest, maar naast veel informatie en voorbeelden, hebben we nu ook een interessante rekentool voor je om zelf eens te kijken Als je DGA bent van een BV met winstreserves dan vraag je je wellicht af hoe interessant het […]