Een familiefonds, verstandige keuze of niet?

Intro

Een ‘familiefonds’ wordt steeds vaker gekozen als manier om vermogen (fiscaal vriendelijk) over te dragen binnen de familie naar kinderen of kleinkinderen. In dit artikel leg ik je precies uit wat een familiefonds is, voor wie het interessant is en wat de voordelen en nadelen zijn.

Estate planning

Laten we beginnen bij het begin, een familiefonds is niets anders dan een manier van estate planning. Estate planning is vrij te vertalen als nalatenschapsplanning, en is weer één van de onderdelen die vaak terugkomt binnen financiële planning en onze eigen Financial Life Plans.

Estate planning is simpel gezegd een plan maken om vermogen fiscaal vriendelijk over te dragen naar een volgende generatie. Dat kan natuurlijk op heel veel verschillende manieren (denk aan bijvoorbeeld Belastingvrij schenken met een warme hand of regelingen binnen je testament om later erfbelasting te besparen).

Een zogenoemd familiefonds is dus ook een optie, echter is dit lang niet voor iedereen interessant.

Voor wie is het familiefonds interessant?

In principe kan iedereen een familiefonds opzetten. Het is niets meer dan een overeenkomst tussen tenminste twee participanten die vermogen inbrengen. De overeenkomst kun je zelf opstellen en een notariële akte is niet nodig. Dit maakt het makkelijk om een Fonds voor gemene rekening op te richten en indien gewenst ook weer te ontmantelen. Het familiefonds heeft geen rechtspersoonlijkheid. In vergelijking met een BV of een NV is het makkelijker om kapitaal terug te betalen aan de participanten.

Maar je hebt weinig aan een familiefonds als het geen fiscaal voordeel oplevert. Dus in de praktijk zie je dat het vaak wordt gebruikt door vermogende particulieren.

Als er geen regeling wordt getroffen voor vermogensoverdracht, moet bij overlijden ruim 40% belasting worden betaald over het vermogen (in de BV en in privé). Zonder vermogen in de BV, dus al het vermogen in privé is de heffing om en nabij de 20%…

Je kunt begrijpen dat deze doelgroep op zoek is naar manieren om die belastingdruk naar beneden te krijgen. Erfbelasting wordt vaak als een erg ‘zure’ belasting gezien, tenslotte is er toch bij leven al (veel) belasting betaald over het inkomen en vermogen van de persoon in kwestie?!

Een familiefonds wordt daarom steeds vaker ingezet om vermogen op een fiscaal vriendelijke manier over te dragen aan de kinderen of kleinkinderen.

Hoe werkt het familiefonds?

Het familiefonds kent een bewaarder, een beheerder en een participant. De bewaarder en de beheerder fungeren doorgaans als een stichting.

Het doel van het familiefonds is om het familiekapitaal, zelfs na schenken en vererven, te behouden. De deelnemers binnen het fonds, vaak bestaande uit ouders, kinderen en kleinkinderen, brengen hun vermogen onder in het fonds en ontvangen in ruil daarvoor participaties. Deze participaties kunnen vervolgens (onder bepaalde voorwaarden) worden geschonken of overgedragen (binnen beperkte kring).

Het fonds heeft ook de mogelijkheid om uitkeringen te doen, een beslissing die in handen ligt van de oprichter.

Vaak wordt een stichting opgericht om het vermogen van het familiefonds te beheren, waarbij het juridisch eigendom (die stichting) en het economische eigendom (de deelnemers) kunnen worden onderscheiden. Dit betekent in de praktijk ook dat het ‘geld’ (het economische) wordt gescheiden van het stemrecht (het juridische).

Wat zijn dus de voordelen van zo’n familiefonds?

De voordelen op een rijtje:

Vermogen blijft dus bij elkaar en ‘in de familie’.
Door het (periodiek) schenken van de participaties, wordt voor de kinderen en kleinkinderen belasting bespaard. Bij grote vermogens kan deze besparing flink in de cijfers lopen.
Vastgoed kan ook via een familiefonds worden overgedragen. Let op, de opzet van het fonds is dan ietwat complexer. Dit heeft te maken met de te betalen overdrachtsbelasting die een rol kan spelen.
Onder clausule schenken, wanneer gewenst kunnen er clausules worden toegevoegd aan de schenkingen van de participaties. Denk bijvoorbeeld aan:
- Een herroepingsclausule; je kunt vastleggen dat de schenking teruggeroepen kan worden. Wellicht fijn voor als voor de toekomstige financiële situatie daar om vraagt, wellicht minder fijn voor het kind of kleinkind, die dan voorzichtig moet omgaan met de schenking
- Een tweetrapsschenking: je kunt (wanneer gewenst) zorgen dat bij overlijden van het kind of kleinkind, de participaties niet naar de echtgenoot gaan maar naar iemand anders.

De beheerder (de stichting) heeft ervaring. Vaak is het vermogen in tientallen jaren opgebouwd, wanneer het vermogen wordt geschonken aan kinderen of kleinkinderen zonder familiefonds, moeten de kinderen en kleinkinderen het vermogen zelf beheren. Dat kan natuurlijk goed gaan, maar ook niet. Via het familiefonds kunnen de kinderen en kleinkinderen gebruikmaken van de ervaring van de beheerder om zaken te overleggen. Denk aan:
- Welke beleggingspanden zijn wellicht beter om te verkopen?
- Moeten de verdeling van de beleggingen in indexfondsen jaarlijks herevalueren?

Langzaamaan groeien de kinderen en kleinkinderen zo in een positie waarin ze waarschijnlijk beter kunnen omgaan met het vermogen. En op termijn is een rol als bestuurder natuurlijk ook mogelijk voor het kind of kleinkind.

Nadelen aan het familiefonds en waar moet je op letten?

De nadelen op een rijtje en wat zaken waar men op moet letten:

Zowel voor degene die het vermogen gaan schenken, als voor degenen die het vermogen ontvangen zijn er meerdere fiscale voordelen te bedenken. Echter, in de praktijk kan het ook zo zijn dat (klein)kinderen een participatie ontvangen waar ze niet aan kunnen komen op dat moment.
Een familiefonds verbindt een familie financieel met elkaar. Dat kan een top idee zijn, behalve als er een flinke familieruzie komt…
Als vastgoed wordt ingebracht in het fonds, maakt het de opzet van het fonds een stuk complexer en zijn wellicht de fiscale voordelen minder hoog
De stichting wordt ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. De bestuurders en statuten worden daarmee bekend. Sommigen ervaren dat als vervelend.

Conclusie

Een familiefonds kan dus interessant zijn als er veel vermogen beschikbaar is, er een warme familieband is en de wens is om erfbelasting te gaan besparen.

Net als met alles rondom financiële planning geldt: laat je goed adviseren!

Wil je advies van ons?

Plan hieronder vrijblijvend een kennismaking met ons in.